สมองของผู้ชายกับผู้หญิงแตกต่างกันอย่างไร เป็นคำถามที่มีการศึกษากันมาหลายทศวรรษ แต่การศึกษาครั้งใหม่ที่นำโดยนักประสาทวิทยาศาสตร์ที่ Rosalind Franklin University เป็นครั้งแรกที่รวบรวมการวิจัยมากมายไว้ในการวิเคราะห์เชิงอนุมานหนึ่งเดียว และคำตอบ hardly at all
    “สมองของผู้ชายและผู้หญิงแตกต่างกันแค่เล็กน้อย แต่ผลการค้นพบที่สำคัญ คือ ความแตกต่างกันนี้อยู่ที่ขนาดของสมอง ไม่ใช่เพศ” Lise Eliot แห่ง Rosalind Franklin University กล่าว “ความแตกต่างของสมองระหว่างเพศมีน้อยมากและไม่ได้แตกต่างกันเสมอไป เมื่อเราพิจารณาขนาดศีรษะของแต่ละคน”
    การศึกษาขนาดใหญ่ที่ประมวลจากการศึกษาหลายชิ้น โดยเป็นการสังเคราะห์ภาพรวมจากการศึกษาต่าง ๆ เกี่ยวสมองของมนุษย์ และมีการเผยแพร่รายงานภาพรวมใน  Neuroscience and Biobehavioral Reviews พบว่า  ขนาดเป็นความแตกต่างที่ชัดเจนเพียงอย่างเดียวระหว่างสมองของเพศชายและเพศหญิง
    สมองของผู้หญิงเล็กกว่าของผู้ชายประมาณร้อยละ 11 เมื่อเทียบเป็นสัดส่วนกับขนาดของร่างกาย สมองที่เล็กกว่าช่วยให้มีคุณสมบัติบางอย่าง เช่น อัตราส่วนเนื้อสมองสีเทาต่อสีขาวมากขึ้นเล็กน้อย และการเชื่อมต่อระหว่างสมองใหญ่ซีกซ้ายและซีกขวา (cerebral hemisphere) มีอัตราส่วนมากกว่าการเชื่อมต่อภายในซีกสมองเอง
    “นั่นหมายความว่า ความแตกต่างของสมองระหว่างผู้ชายที่มีศีรษะใหญ่และเล็ก เหมือนกับความแตกต่างระหว่างสมองของผู้ชายและผู้หญิงโดยเฉลี่ย และที่สำคัญ ความแตกต่างเกี่ยวกับขนาดดังกล่าวไม่ได้เกี่ยวข้องกับความแตกต่างทางพฤติกรรมที่เคยชินระหว่างชายและหญิง เช่น อารมณ์ หรือทักษะทางมิติสัมพันธ์” Dr. Lise Eliot  นักประสาทวิทยาศาสตร์ แห่ง Rosalind Franklin University กล่าว
“ตั้งแต่เริ่มยุคของเครื่องเอกซเรย์คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) การศึกษาต่าง ๆ ที่พบความแตกต่างระหว่างเพศอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติได้รับความสนใจอย่างมากจากนักวิทยาศาสตร์และสื่อต่าง ๆ” Dr. Eliot กล่าว
    “นักวิจัยได้สะสมข้อมูลมากมายอย่างเงียบ ๆ ในการเปรียบเทียบสมองของผู้ชายและผู้หญิง แต่นั่นคือ ความแตกต่างอย่างเดียวเท่านั้นที่น่าสนใจ” Dr. Eliot กล่าวต่อไปว่า “ไม่เหมือนกับการวิจัยด้านอื่น ๆ เกี่ยวกับสุขภาพ การศึกษานี้ได้ดำเนินการกับกลุ่มผู้หญิงในการสร้างภาพของสมองตั้งแต่เริ่มแรกอย่างเท่าเทียมกัน
    Dr. Eliot และคณะร่วมมืองาน ได้แก่ fourth-year Chicago Medical School students Adnan Ahmed, Hiba Khan and Julie Patel ได้ดำเนินการสังเคราะห์เชิงอนุมานกับงานวิจัย 3 ทศวรรษ ย่อยการศึกษาที่สร้างภาพสมองหลายร้อยการศึกษาซึ่งใช้มาตรวัดความแตกต่างระหว่างเพศถึง 13 มาตรวัดที่แตกต่างกัน
    ความแตกต่างของสมองระหว่างชายและหญิงยังพบได้น้อยมากระหว่างประชากรต่าง ๆ เช่น ระหว่างคนจีนเทียบกับคนอเมริกัน หมายความว่า ไม่มีตัวบ่งชี้ที่เป็นสากลที่แยกความแตกต่างของสมองของผู้ชายและผู้หญิงระหว่างมนุษย์ชาติพันธุ์ต่าง  ๆ
    Dr. Eliot กล่าวว่า “ขนาดของ amygdala ส่วนของสมองที่มีรูปร่างเหมือนเมล็ดอัลมอนด์อยู่ในสมองกลีบขมับส่วนกลาง ซึ่งมีความสำคัญต่อพฤติกรรมทางสังคมและอารมณ์ ในผู้ชายใหญ่กว่าในผู้หญิงเพียงร้อยละ 1 จากรายการศึกษาหลาย ๆ ชิ้น”
    การศึกษายังแย้งกับความเห็นที่มีมานานว่า สมองของผู้ชายซีกซ้ายและซีกขวาทำงานไม่เท่ากัน  หมายความว่า สมองซีกหนึ่งจะทำงานอย่างเป็นอิสระ ในขณะที่สมองทั้ง 2 ซีก ของผู้หญิงมีการเชื่อมโยงและประสานการทำงานซึ่งกันและกันได้ดีกว่า
    ความแตกต่างดังกล่าวอาจทำให้ผู้ชายมีโอกาสพิการได้มากกว่าหลังจากได้รับบาดเจ็บที่สมอง เช่น เป็นโรคหลอดเลือดสมอง นอกจากนั้น ความเห็นของการศึกษาหลายชิ้นแสดงว่า ความแตกต่างดังกล่าวมีน้อยมาก ๆ  น้อยจนไม่ถึงร้อยละ 1 สำหรับการเชื่อมต่อกันระหว่างสมองซีกซ้ายและขวาในประชากรกลุ่มต่าง ๆ
    การค้นพบนี้สอดคล้องกับชุดข้อมูลขนาดใหญ่ที่พบว่า ไม่มีความแตกต่างระหว่างเพศในภาวะบกพร่องทางการสื่อข้อความ (aphasia) หลังจากเป็นโรคหลอดเลือดสมองในสมองซีกซ้าย ซึ่งแย้งกับความเชื่อที่มีมานาน
    ประเด็นสุดท้ายของการศึกษาครั้งใหม่ คือ การทำงานของ MRI  ซึ่งวิธีนี้เป็นวิธีที่ช่วยให้นักประสาทวิทยาศาสตร์เห็นพื้นที่ที่แสดงออกระหว่างการทำงานที่ใช้ความคิดและมีการใช้ MRI อย่างกว้างขวางเพื่อมองหาความแตกต่างของชายและหญิงระหว่างการทำงานทางด้านภาษา มิติสัมพันธ์ และอารมณ์
    จากการศึกษาหลายร้อยชิ้น คณะทำงานของ Dr. Eliot ได้พบว่า การค้นพบความแตกต่างระหว่างเพศ มีความเที่ยง (reliability) น้อยมาก กล่าวคือ พื้นที่ของสมองเกือบทั้งหมดที่มีแสดงออกแตกต่างกันระหว่างผู้ชายกับผู้หญิงไม่ได้ปรากฏซ้ำเหมือนกันในการศึกษาหลายชิ้น  ลักษณะที่ไม่ค่อยสม่ำเสมอเช่นนี้สอดคล้องกับงานวิจัยเมื่อเร็ว ๆ นี้จาก Stanford University ซึ่งแสดงให้เห็น “การค้นพบที่ผิด” หรือการค้นพบที่เป็นผลบวกปลอม (false-positive) ในวรรณกรรมทางวิทยาศาสตร์ว่าด้วยความแตกต่างระหว่างเพศจากการใช้ MRI
    “การเปรียบเทียบระหว่างเพศนั้นเป็นสิ่งที่ง่ายมากที่นักวิจัยจะดำเนินการศึกษาต่อไปหลังจากได้ทำการทดลองปฏิบัติการเสร็จแล้ว ถ้านักวิจัยได้ค้นพบอะไรบางอย่างก็จะเผยแพร่ต่อไป  ถ้าไม่พบ ก็จะมองข้ามเรื่องนั้นไป” Dr. Eliot กล่าว  ความเอนเอียงของงานที่เผยแพร่ออกมาเป็นเรื่องที่พบได้ทั่วไปในการวิจัยความแตกต่างระหว่างเพศ เธอกล่าวเพิ่มเติม เนื่องจากหัวข้อนี้ดึงดูดความสนใจได้มาก”
    “ความแตกต่างระหว่างเพศเป็นเรื่องที่ดึงดูดความสนใจ แต่ความเข้าใจที่ผิดว่ามี ‘สมองของเพศชาย’ และ ‘สมองของเพศหญิง’ ส่งผลกระทบอย่างกว้างขวางต่อวิธีที่เราปฏิบัติกับเด็กผู้ชายและเด็กผู้หญิง รวมทั้งผู้ชายและผู้หญิง” Dr. Eliot กล่าว
    “ความจริงคือ ไม่มีคุณสมบัติของสมองที่แตกต่างระหว่างเพศ ซึ่งมีลักษณะเป็นสากล ใช้ได้กับชาติพันธุ์ต่าง ๆ อย่างกว้างขวาง  สมองเป็นเหมือนกับอวัยวะอื่น ๆ เช่น หัวใจและไต ซึ่งมีความเหมือนกันและสามารถปลูกถ่ายระหว่างผู้หญิงและผู้ชายได้สำเร็จ”