กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ขับเคลื่อนงานเพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุ อบรมอาสาสมัครบริบาลท้องถิ่น เพื่อเป็นสื่อกลางถ่ายทอดความรู้ดูแลผู้สูงอายุในชุมชน พร้อมถอดบทเรียน นำนวัตกรรมโปรแกรมผู้สูงอายุสดใส ห่างไกลสมองเสื่อมด้วยการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ผสมผสาน พร้อมใช้หลักการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม เน้นหลัก“ธรรมานามัย” เพื่อเสริมสร้างสุขภาพกายและใจผู้สูงวัยให้มีประสิทธิภาพ ปี 2565 ได้รุดหน้าอบรมอาสาสมัครบริบาลท้องถิ่นกว่า 2,000 ราย ในการพัฒนาศักยภาพ ดูแลสุขภาพผู้สูงอายุในชุมชนให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี
นายแพทย์ขวัญชัย วิศิษฐานนท์ รองอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กล่าวว่า ประเทศไทย เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ โดยในปี พ.ศ. 2565 มีผู้สูงอายุจำนวน 12,065,199 คน คิดเป็นร้อยละ 18.3 ของประชากรทั้งหมด และคาดว่า จะเป็นสังคมผู้สูงอายุเต็มที่ในปี พ.ศ. 2579 ซึ่งเป็นสังคมที่มีสัดส่วนของผู้สูงอายุมากถึง 1 ใน 4 ของประเทศ นโยบายรัฐบาลจึงร่วมมือกับทุกภาคส่วนในการเตรียมความพร้อมเพื่อรองรับในการดูแลผู้สูงอายุในทุกๆด้าน มาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะประเด็นสุขภาพ ของผู้สูงอายุ ซึ่งมักประสบปัญหาจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่สะสมจนก่อเป็นโรคติดต่อไม่เรื้อรัง เช่น ความดันโลหิตสูง เบาหวาน หัวใจ มะเร็ง ทางกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก มีการนำองค์ความรู้ด้านการแพทย์แผนไทยมาบูรณาการให้การดูแลสุขภาพร่วมกับการแพทย์แผนปัจจุบัน ซึ่งช่วยให้ผู้สูงอายุมีโอกาสในการเข้าถึงบริการสุขภาพได้มากยิ่งขึ้น โดยมีแนวทาง ใช้การดูแลสุขภาพแบบองค์รวม โดยใช้ “หลักธรรมานามัย” ได้แก่ กายานามัย เช่น การออกกำลังกาย การรับประทานอาหาร จิตตานามัย เช่นการทำสมาธิ การสวดมนต์ ชีวิตตานามัย เช่นการใช้ชีวิตสอดคล้องกับธรรมชาติ ไม่ดื่มเหล้า ไม่สูบบุหรี่ องค์ความรู้เหล่านี้จึงเป็นกิจกรรมที่ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกได้ผลักดัน และขับเคลื่อนมาโดยตลอด
ตลอดปี 2565 ที่ผ่านมา กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก จึงได้เร่งเดินหน้าดำเนินกิจกรรมที่จะสร้างเสริมคุณภาพชีวิตให้กับผู้สูงอายุอย่างต่อเนื่อง ผ่านสองกิจกรรมใหญ่ ๆ ได้แก่ 1.กิจกรรมพัฒนาศักยภาพแพทย์แผนไทยในการดูแลผู้สูงอายุโดยโปรแกรมผู้สูงอายุสดใสห่างไกลสมองเสื่อมด้วยการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ผสมผสาน 2 กิจกรรมพัฒนาศักยภาพของอาสาสมัครบริบาลท้องถิ่น ซึ่งมีความใกล้ชิดกับผู้สูงอายุในชุมชน เราจึงเข้าไปเพิ่มพูนความรู้ด้านการแพทย์แผนไทยและสมุนไพรให้กับอาสาสมัคร สามารถนำองค์ความรู้ไปใช้ในการดูแลผู้สูงอายุในชุมชนได้อย่างถูกต้อง และเพิ่มความสามารถในการเข้าถึงระบบบริการสุขภาพตามมาตรฐานและได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม ซึ่งในปี 2565 มีจำนวนอาสาสมัครบริบาลท้องถิ่น ได้รับการพัฒนาศักยภาพ ในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ และขยายผลในพื้นที่สู่การดูแลผู้สูงอายุในชุมชนให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีไม่น้อยกว่า 2,000 ราย ส่วนกิจกรรมที่ 3 คือ จัดประกวดพื้นที่ต้นแบบดีเด่นชมรมผู้สูงอายุด้านการแพทย์แผนไทย ชมรมผู้สูงอายุในชุมชนต่าง ๆ มีความสำคัญในการขับเคลื่อนการดูแลสุขภาพเป็นอย่างมาก ในปี พ.ศ. 2565 มีชมรมผู้สูงอายุต้นแบบที่มีความโดดเด่นในการนำการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ผสมผสานไปปรับใช้ในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ ระดับประเทศจำนวน 3 ชมรม ได้แก่ รางวัลชนะเลิศ ชมรมผู้สูงอายุตำบลหนองย่างชิ้น อ.เรณูนคร จ.นครพนม รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 ชมรมผู้สูงอายุตำบลหนองแหน อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชิงเทรา รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 2 ได้แก่ชมรมผู้สูงอายุตำบลดงแคนใหญ่ อ.คำเขื่อนแก้ว จ.ยโสธร
นายแพทย์ขวัญชัย กล่าวอีกว่า “กรมมีการพัฒนาแพทย์แผนไทยในงานสาธารณสุขของรัฐในการใช้นวัตกรรมโปรแกรมผู้สูงอายุสดใสห่างไกลสมองเสื่อมด้วยการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ผสมผสาน มากกว่า 100 ราย เพื่อให้นำโปรแกรมดังกล่าวไปใช้ในการเสริมสุขภาวะผู้สูงอายุในพื้นที่ จากการวิจัยเก็บข้อมูลพบว่า โปรแกรมดังกล่าวสามารถช่วยให้ผู้สูงอายุมีภาวะ Cognitive Function ดีขึ้นได้จริง หากมีการปฏิบัติเป็นประจำและได้รับการส่งเสริม สนับสนุนจากผู้ดูแล จากรูปแบบที่กรมฯ ได้พัฒนาเพื่อให้เครือข่าย อาสาสมัครบริบาลท้องถิ่นได้พัฒนาและมีการถอดบทเรียนในเบื้องต้นในชมรมผู้สูงอายุด้านการแพทย์แผนไทย พบว่า ผู้สูงอายุที่ติดบ้านออกมาร่วมกิจกรรมในชมรมเพิ่มมากขึ้น ทำให้คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุดีขึ้น ลดภาวะซึมเศร้า และสามารถลดค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลได้ ทำให้ผู้สูงอายุเกิดการตื่นตัว ไม่ล้ม ไม่ลืม ไม่ซึมเศร้า กินข้าวอร่อย”
การขับเคลื่อนโดยใช้องค์ความรู้แพทย์แผนไทย และนวัตกรรมที่ได้จากการถอดบทเรียน จะเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและสามารถช่วยเหลือตนเองในการใช้ชีวิตประจำวัน มีความภาคภูมิใจและมีความสุขในความเป็นผู้สูงอายุ สามารถเป็นพลังในการพัฒนาชุมชน สังคม และประเทศชาติให้ขับเคลื่อนต่อไปได้