เมื่อพูดถึงกิจกรรมที่บำบัดจิตใจ หลาย ๆ คนคงนึกถึงกิจกรรม ฝึกสมาธิ นั่งสมาธิ การเยียวยาด้วยน้ำมันหอมระเหย การนวด การผ่อนคลาย ซึ่งในวันนี้ ผู้เขียนเองด้วยความที่ประกอบอาชีพครูศิลปะ และก็ได้มีประสบการณ์สอนศิลปะ และได้นำศิลปะมาประยุกต์ใช้เพื่อการฝึกสมาธิและเยียวยาจิตใจ

แมนดาลาคืออะไร : แมนดาลาคือศิลปะภาวนา ที่ได้รับมาจากประเทศทิเบต โดยเป็นการวางหิน เรียงหินให้มีความสมมาตรกันของพระชาวทิเบต

โดยตอนแรกจะเกี่ยวกับการนำทรายมาสร้างงานศิลปะที่เป็นวงกลมอย่าประณีตและบรรจงที่สุด แต่จากจุดเริ่มต้นนั้นทำให้เห็นว่าเป็นการสร้างสมาธิเยียวยาจิตใจให้เกิดความนิ่งได้มากขึ้น หลักการดังกล่าวจะอยู่ในรูปแบบของวงกลมเหมือนดั่งวัฏจักรชีวิตที่ทุกอย่างเป็นวงกลม เวียนไปตั้งแต่เกิด ซึ่งในปัจจุบันพัฒนามาเป็นศาสตร์แห่งการฝึกสมาธิ ที่หมอจิตแพทย์ และศูนย์บำบัดทางจิต ฝึกสมาธิได้นำมาใช้ในประเทศไทยและต่างประเทศ เรียกว่า "แมนดาลา เทอราพี"

ข้อดีของกิจกรรม แมนดาลา เทอราพี : จากการทดลองใช้สอนนักเรียนของผู้เขียนและจากการปฏิบัติด้วยตนเองพบว่า กิจกรรมแมนดาลาเป็นกิจกรรมที่มุ่งเน้นให้เกิดสมาธิ เมื่อเรามีสมาธิแล้วจะทำอะไรช้าลง คิดถึงสิ่งต่าง ๆ ในปัจจุบันรอบตัวอย่างมีสติมากขึ้น แม้กระทั่งการหยิบเลือกสีที่ต้องใช้ความคิด เพราะมันไม่มีต้นแบบตายตัวในหัง ซึ่งในการทำกิจกรรมนี้ จะเป็นการวาดรูปต่าง ๆ ให้มีสองฝั่งเท่ากัน คือสามารถพับกระดาษแล้วคลี่ออกมาจะเห็นทุกอย่างมีความสมมาตร ไม่ได้เน้นว่าต้องเป็นลวดลายอะไร อาจจะเป็นสัตว์ ดอกไม้ ประตู แจกัน ลวดลายเส้นต่าง ๆ ตามจินตนาการ เช่นรูปทรง รูปร่าง จะสังเกตได้ว่ากิจกรรมนี้ใช้ในการสอนเด็กออทิสติกได้ด้วยให้เกิดการผ่อนคลาย

การระบายสีบ่งบอกอะไรได้บ้าง : การระบายสีลงในแมนดาลา ก็มีความหมายทางจิตวิทยาแอบแฝงอยู่ เช่นผู้ระบายหยิบสีอะไรขึ้นมาระบาย หากสีดำ แสดงว่าจิตใจตอนนี้หม่นหมอง การทำแมนดาลาทั้งสองฝั่งให้เท่ากัน สมดุลกัน ก็จำเป็นที่จะต้องใช้สีซ้ำ ๆ เมื่อระบายสีเสร็จเราจะเห็นสิ่งที่ซ่อนอยู่ในผู้ที่ระบาย ทั้งสีอารมณ์และความรู้สึกจากสีที่ใช้ โทนเย็น โทนร้อน จิตใจตอนระบายคิดถึงสิ่งอะไรอยู่ มีความสงบนิ่ง หรือใจเย็น ใจร้อน ทุกอย่างสามารถสื่อออกมาผ่านกิจกรรมแมนดาลาเทอราพี

ข้อเสียของกิจกรรม แมนดาลา เทอราพี : จากการทดลองใช้ของผู้เขียนพบว่า กิจกรรมนี้เป็นกิจกรรมที่ต้องใช้เวลานานในการคิดวาดเส้นสร้างสรรค์ ขีดเขียนและระบายสี ข้อเสียคือเราต้องมีเวลาในการทำ หากจะให้ทำให้เสร็จในคาบเรียนเป็นเรื่องที่ยากเกินไปสำหรับ 50 นาที เพราะนักเรียนจะเร่งรีบ ส่งผลให้ไม่มีสมาธิเพราะต้องมีเวลาในการคิดลายที่มากขึ้น แต่ข้อเสียตรงนี้ หากมีเวลาทำมันก็จะเป็นข้อดีที่คุ้มค่ามาก ๆ ที่จะได้รับการฝึกสมาธิให้นิ่ง

สรุปแมนดาลาดีอย่างไร : การทำกิจกรรมแมนดาลาดีตรงที่เราสามารถฝึกสมาธิด้วยการวาดรูป-ระบายสี โดยเน้นการคิดว่าทั้งสองด้านต้องเท่ากัน และการทำเป็นภาพวงกลมก็หมายถึงชีวิตที่เรามักคิดทบทวนวนไปซ้ำๆ เพราะฉะนั้นการลงมือวาดภาพระบายสี ทุกอย่างเน้นหลักการตามธรรมชาติ เช่นการม้วนตัวของใบไม้ วัฏจักรวงกลม การขดตัวของงู และเรื่องของความสมดุลของชีวิตที่ต้องเป็นวงกลมวนไป และในการทำก็ตั้งจิตไปที่จุดกึ่งกลาง มองแบบสบายๆ ระบายสีสบาย ๆ โดยใช้ตาดูสองข้าง ซ้ายขวา บนล่าง เลือกใช้รูปและสีที่สมดุลกันไม่หนักไปทางใดทางหนึ่ง ทางสายกลาง ตรงกลาง เลือกสีที่เหมือนกัน หรือจับคู่สีให้เข้ากัน โดยไม่ต้องคิดให้ลึกซึ้ง เราก็จะได้ฝึกจิตให้นิ่งขึ้น ให้สมดุลขึ้นผ่านการมองในวงกลมรอบด้าน

ความเหมาะสมที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ : ที่จริงแล้วหลักการแมนดาลา เราสามารถนำไปฝึกสมาธิเวลาว่าง ๆได้เลยทุกเพศทุกวัย ยามว่างแล้วจะรู้ว่ามีสมาธิขึ้น นิ่งขึ้น แนะนำหลาย ๆ คนรวมถึงความที่สมาธิสั้นติดมือถือ สมาร์ทโฟนลองมาทำกิจกรรมแมนดาลาดูสัก 1 ชั่วโมงโดยละเว้นการจับโทรศัพท์กันเถอะ เราจะได้รู้ว่าเราจะมีสมาธิจดจ่อกับมันได้แค่ไหนนะ

หากใครสนใจจะลองระบายสีแมนดาลา โดยไม่ต้องออกแบบลายเองเพื่อฝึกสมาธิการระบายให้ทั้งสองข้างสมมาตรสามารถดาวน์โหลดฟรีได้้ที่ : Pixabay.com
*ภาพที่ 1, 2 และภาพปกจากflickr1, flickr2, Pixabay, flickr, flickrภาพที่ 3-5 โดยนักเขียน

ขอขอบคุณแหล่งที่มาของข้อมูล : news.trueid.net

ขอขอบคุณข้อมูลจาก : WIWATS