ท้องมาน (Ascites) คือ ภาวะที่ของเหลวมีการสะสมระหว่างเยื่อหุ้มช่องท้อง และอวัยวะภายในช่องท้องมากเกินผิดปกติ จากการทำงานของตับผิดปกติ ส่งผลให้พุงขยายใหญ่คล้ายผู้ที่ตั้งครรภ์ นอกจากนี้ท้องมานยัง สามารถจากโรคต่างๆ เช่น มะเร็ง หัวใจล้มเหลว หรือไตวาย ได้เช่นกัน
สาเหตุของภาวะท้องมาน
นอกจากการทำงานของตับที่ผิดปกติแล้ว การที่ความดันสูงในหลอดเลือดตับ จนการไหลเวียนโลหิตในตับไม่สะดวก ส่งผลให้การทำงานของไตที่กำจัดน้ำ และเกลือผิดปกติ รวมทั้งโรคต่างๆ ที่เป็นสาเหตุของภาวะท้องมาน ได้แก่
- โรคตับแข็ง
- ไวรัสตับอักเสบ
- ตับอ่อนอักเสบ
- มะเร็งตับ
- มะเร็งตับอ่อน
- ไตวาย
- หัวใจล้มเหลว
- ไฮโปไทรอยด์
- วัณโรค
- การขาดสารอาหาร จะทำให้เกิดภาวะขาดแอลบูมิน

อาการของภาวะท้องมาน
อาการของผู้ป่วยท้องมานที่เป็นอันตราย ที่อาจเกิดการตับวายได้ ดังนี้
- ปวดท้อง ท้องอืด
- แสบร้อนกลางอก
- คลื่นไส้ อาเจียน
- ท้องบวม
- เบื่ออาหาร
- อาการลักษณะเป็นไข้หวัด
- หายใจลำบาก
- น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นเร็วผิดปกติ
- ดีซ่าน ตัวเหลือง

การวินิจฉัยภาวะท้องมาน
ในขั้นแรกแพทย์จะทำการซักประวัติผู้ป่วย และตรวจร่างกายที่บริเวณท้อง และทำการตรวจประเมินอาการเพื่อการรักษาการทำงานของตับ และไตเพิ่มเติมได้แก่
- การอัลตราซาวด์
- การตรวจปัสสาวะ
- การตรวจโลหิต
- การตรวจด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan)
- การตรวจด้วยการตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)

การรักษาภาวะท้องมาน
- การใช้ยา
แพทย์จะใช้ยาขับปัสสาวะในผู้ป่วยท้องมาน เช่น ยาสไปโรโนแลคโต และยาฟูโรซีไมด์ และระหว่างใช้ยาผู้ป่วยต้องเข้ารับการตรวจการทำงานของตับ และไต เพราะถ้าหากได้รับยาเกินขนาด จะทำให้เกิดการขาดแร่ธาตุบางชนิด
- การเจาะน้ำออกจากช่องท้อง
แพทย์จะใช้เข็มเจาะโพรงช่องท้องเพื่อนำของเหลวออก ร่วมกับการลดโซเดียม และลดปริมาณน้ำในร่างกาย และวิธีนี้มีความเสี่ยงเกิดการติดเชื้อบริเวณช่องท้องได้ แพทย์จึงต้องป้องกันผู้ป่วยด้วยการให้ยาปฏิชีวนะแก่ผู้ป่วย
- การผ่าตัด
หากตับเสื่อมในระยะสุดท้าย แพทย์จะทำการผ่าตัดทำทางระบายน้ำในช่องท้อง เพื่อเปิดทางให้เลือดไหลเวียนภายในตับของผู้ป่วยให้ดีขึ้น

ลดความเสี่ยงการเกิดภาวะท้องมาน
- หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
- รับวัคซีนป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี
- ควรปรึกษาแพทย์ทุกครั้งก่อนใช้ยา เพราะยาบางชนิด มีผลข้างเคียง
- ผู้ป่วยโรคตับแข็งควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาแก้อักเสบ ลดปริมาณโซเดียม และเครื่องดื่ม

อาการท้องมานสามารถเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรงได้ โดยเยื่อบุช่องท้องเกิดอักเสบจากแบคทีเรีย จากภาวะความดันในหลอดเลือดดำตับสูง เชื้อแบคทีเรียจากลำไส้ สามารถแพร่กระจายเข้าสู่ของเหลวในช่องท้อง และติดเชื้อในที่สุด ทั้งนี้ในการรักษาภาวะท้องมานหากผู้ป่วยเป็นโรคมะเร็งในช่องท้องร่วมด้วยแล้ว แพทย์จะทำการรักษาด้วยเคมีบำบัด หรือฉายแสงให้แก่ผู้ป่วย นอกจากนี้ผู้ป่วยได้รับการผ่าตัดแล้ว แต่ยังไม่สามารถตอบสนองการรักษาได้ดี แพทย์จะทำการปลูกถ่ายตับให้แก่ผู้ป่วย

ข้อมูลจาก โรงพยาบาลเพชรเวช

https://www.petcharavejhospital.com/th/Article/article_detail/Ascites-liver-Function-Abnormal-Result-Large-Belly-like-Pregnant